Co to jest obrzęk?
Obrzęk (łac. oedema) – to nagromadzenie się płynu w przestrzeni międzytkankowej. Obrzęk może powstać wskutek zaburzonego krążenia w organizmie i powoduje:
- uczucie ciężkości,
- zmniejszenie zakresu ruchu
- bóle związane z napięciem skóry, uciskiem mięśni i nerwów oraz niedokrwieniem tkanek.
Obrzęki mogą wynikać z różnych przyczyn. Większość z nich związana jest z zaburzeniem pracy układu żylnego lub limfatycznego. Niekiedy też mogą być spowodowane niedoborami elektrolitów, problemami z sercem i nerkami. Istnieją także obrzęki uwarunkowane hormonalnie.
Obrzęki limfatyczne
Te obrzęki, które związane są z układem limfatycznym odpowiedzialnym za transport cieczy i zalegających toksyn oraz fragmentów tkanek w organizmie nie poddają się leczeniu farmakologicznemu. Mogą powstać samoistnie z powodu niedorozwoju układu limfatycznego u danej osoby, ale najczęściej spowodowane są urazem (np. skręceniem, złamaniem) lub leczeniem nowotworu (usunięcie węzłów chłonnych uniemożliwia fizjologiczny przepływ chłonki).
Skuteczną form leczenia jest odpowiednio dobrana fizjoterapia. Kompleksową formą leczenia powstałą na bazie doświadczeń z wieloma pacjentami z obrzękiem jest Terapia Asdonka.
Czym jest Terapia Obrzęku wg Asdonka?
Terapia Obrzęku wg Asdonka została opracowana przez dr Johannesa Asdonka, założyciela pierwszej na świecie kliniki specjalizującej się w limfologii. Opracował ją na podstawie doświadczeń z pacjentami korzystając
z technik manualnego drenażu limfatycznego Emila Voddera.
W skład metody wchodzi manualny drenaż limfatyczny, terapia uciskowa, terapia oddechowa, terapia ruchowa oraz pozycje ułożeniowe.
Manualny drenaż limfatyczny – specjalistyczny masaż, który pobudza naczynia odpowiedzialne za wchłanianie obrzęku. Jest to masaż delikatny, powolny- jeden ruch na 1 sekundę, ukierunkowany na zbiorniki limfy – czyli węzły chłonne. Podczas masażu fizjoterapeuta przepycha limfę znajdującą się tuż pod skórą w stronę węzłów chłonnych.
Terapia uciskowa (kompresyjna) – bandażowanie lub noszenie rajstop uciskowych w celu utrzymania efektu zabiegu manualnego drenażu limfatycznego i zapobiegania gromadzeniu się płynów.
Terapia ruchowa – ćwiczenia mięśni i stawów podczas gdy jest zastosowana kompresja obrzękniętej części ciała. Dzięki skurczom mięśni można pozbyć się głęboko zalegających płynów i białek.
Terapia oddechowa oraz zastosowanie pozycji ułożeniowych – to elementy dopełniające proces terapeutyczny. Poprawa oddychania, wentylacji niesie ze sobą korzystne skutki dla układu krążenia i poprawy wchłaniania obrzęku, wyciskając płyn z węzłów chłonnych położonych głęboko w jamie brzusznej. Pozycje ułożeniowe wykorzystują siłę grawitacji, kończyna obrzęknięta powinna być ustawiona wyżej, co przyśpiesza redukcję obrzęku.
Zastosowanie wszystkich elementów terapii bardzo skutecznie ogranicza gromadzenie się płynu i innych substancji zalegających w organiźmie. Każda część ma bardzo ważną fukcję, drenaż stymuluje zastane lub „przepełnione” węzły chłonne, pobudza naczynia limfatyczne oraz przepycha limfę w kierunku do serca, żeby została szybciej „wymieniona”. Natomiast bandażowanie sprawia, że utrzymuje się efekt drenażu. Kolejne elementy są wspomagające, ale dopełniają pozostałe części.
Trwałe uszkodzenie układu limfatycznego wymaga powtarzania serii zabiegów raz na jakiś czas (np. raz w roku), aby nie doszło do gromadzenia i zarastania białek w tkance, co znacznie utrudnia wymianę substancji odżywczych i prowadzi do osłabienia i uszkodzenia komórek obrzękniętej tkanki.
Kiedy warto zastosować terapię obrzęku?
- Obrzęk limfatyczny po usunięciu węzłów chłonnych lub w przebiegu chorób układu limfatycznego;
- Po urazie – złamaniach, skręceniach, uderzeniach, stłuczeniach;
- Po zabiegach operacyjnych;
- Po kontuzjach sportowych;
- W przebiegu niewydolności żylnej;
- Obrzęki powstałe z unieruchomienia;
- Obrzęki lipidowe ;
- Obrzęki o podłożu zapalnym;
- Obrzęki związane z zaburzeniami krążenia;
Kiedy nie można zastosować terapii obrzęku?
- Przy zakrzepicy żył głębokich;
- Przy zapaleniu tkanki podskórnej;
- W jakich przypadkach należy zachować szczególną ostrożność przy terapii obrzęku?
- Niewydolność serca;
- Problemy z krążeniem obwodowym;
- Neuropatia cukrzycowa;
Przypadek z naszej praktyki:
Pacjentka po mastektomii i wycięciu węzłów chłonnych pachowych, zgłosiła się z dużym obrzękiem kończyny górnej prawej. Została u niej zastosowana kompleksowa terapia obrzękowa wraz z edukacją i instrukcją dbania o kończynę. Już po pierwszej wizycie pacjentka odczuła różnicę. Po pakiecie 10 wizyt obrzęk zmniejszył się znacznie, a obwody prawej ręki zrównały się z obwodami lewej. Pomiędzy zabiegami stosowano bandażowanie, aby utrzymać i zmaksymalizować efekt zabiegu. Ostatecznie dzięki zabiegom terapii obrzęku stało się możliwe dopasowanie rękawa uciskowego, co znacznie ułatwiło codzienne funkcjonowanie bez narastania obrzęku.
