Przez wiele lat diagnostyka i terapia dziecięcych deformacji stóp wzorowana była na terapii osób dorosłych ukierunkowanej przecież na funkcje podporowe lokomocyjne kończyn dolnych. Również i dzisiaj ocena dziecięcej stopy i jej zaburzeń odnoszona jest do funkcji typowych dla stojącego, wyprostowanego człowieka, nie bierze się pod uwagę tego, że niemowlę nigdy jeszcze przecież nie doświadczyło stania na własnych stopach.

Terapia ta jest efektem wieloletniego doświadczenia związanego z leczeniem schorzeń stóp niemowląt z uwzględnieniem czynnościowych uwarunkowań rozwoju stopy. W odróżnieniu do tradycyjnych form terapii z wykorzystaniem szyn korekcyjnych i opatrunków gipsowych nie zaburza fizjologicznego rozwoju ruchowego niemowląt. Wykorzystuje się tutaj specjalne chwyty mobilizacyjne.

Trójpłaszczyznowa manualna terapia stopy może być stosowana samodzielnie, ale może też w przypadku neurologicznych deformacji stóp wzbogacać takie metody usprawniania małych dzieci, jak metoda Bobathów czy też terapia metodą Vojty. Specjalne ćwiczenia stóp omawianej metody są zgodne z nowoczesną neurologią niemowląt opisana przez Vojtę. Wynikają też z genetycznie uwarunkowanego rozwoju ruchowego małych dzieci, który w przypadku zaburzeń ruchowych w obu koncepcjach Bobath i Vojty - jest przecież torowany.

Niewątpliwym walorem, a zarazem nowatorskim sposobem spojrzenia na problematykę wad stóp jest powiązanie ich przyczyn z zaburzeniami kompleksowego wzorca rozwoju ruchowego dziecka. Zaburzony rozwój stóp to zaburzony rozwój motoryczny całego ciała dziecka.

W opracowanej przez siebie metodzie Barbara Zukunft-Huber doskonale owe złożone zależności uchwyciła. Procedury terapeutyczne metody, których podstawą są tzw. chwyty, przywracają tylko warunki do dalszego fizjologicznego rozwoju całej kończyny dolnej.

Ten sposób terapii wad stóp u dzieci oparty jest na dwóch zasadach - wczesności i systematyczności. Procedury diagnostyczne i tzw. chwyty terapeutyczne można stosować już od pierwszych godzin życia dziecka. Istotnym ogniwem procesu terapeutycznego są w tej metodzie rodzice. To właśnie na nich spoczywa główny ciężar wykonywania codziennych procedur korekcyjnych opartych na stosowaniu adekwatnych do rodzaju i stopnia wady chwytów terapeutycznych i utrwalaniu ich efektów za pomocą czynnościowego bandażowania. Ma to ogromne znaczenie dla efektów tak pomyślanego procesu leczenia. Tylko długotrwałe i systematyczne działania przywracające anatomiczne stosunki w obrębie stopy podczas naturalnego rozwoju dziecka mogą przynieść pożądane efekty.

Opracowaną przez Barbarę Zukunft-Huber trójpłaszczyznową manualna terapię stóp można stosować samodzielnie jako wiodący sposób korygowania wadliwego ustawienia stóp, ale może być też ona cennym uzupełnieniem innych sposobów leczenia (np. metodą Ponsetiego).

Do najczęstszych dziecięcych deformacji stóp zaliczamy stopę sierpowatą, stopę końską, stopę piętową oraz stopę płasko-koślawa. Często występującą wadę stopy trudno jednoznacznie rozpoznać, bowiem stanowi ona kombinację różnych deformacji.

Obserwując wnikliwie rozwój ruchowy niemowlęcia w pierwszych miesiącach życia można zauważyć pewna prawidłowość, w której opanowywanie samodzielnych umiejętności ruchowych odbywa się naj pierw w leżeniu tyłem, następnie w leżeniu przodem, a na końcu w leżeniu bokiem. W pozycjach tych stopa nie porusza się w sposób izolowany, ale w ogólnym wzorcu ruchowym, który przebiega od stawów biodrowych po palce. W tym genetycznie uwarunkowanym wzorcu ruchowym kończyny dolnej stopa jednak nie wykonuje pronacji, ale porusza się w kierunku supinacji!

Terapia dziecięcych wad stóp musi opierać się na specyfice stopy niemowlaka, a przede wszystkim na genetycznie zdeterminowanym funkcjonalnym rozwoju bioder i stóp.Spontaniczny rozwój ruchowy dziecka odbywa się najpierw w leżeniu tyłem, następnie w leżeniu przodem, a na końcu w leżeniu na boku. W tych pozycjach stopy nie poruszają się w sposób izolowany, lecz w powiązaniu ze współruchami stawów biodrowych i kolanowych. Globalny wzorzec ruchowy oparty na rotacji zewnętrznej i odwiedzeniu biodra, zgięciu bioder i kolan i supinacji stopy wywiera odruchowy hamujący wpływ na nadmierne ruchy wyprostne nóg, które powiązane są z rotacją wewnętrzną bioder oraz końsko-koślawym ustawieniem stóp. Ten hamujący wpływ jednocześnie stwarza warunki dla naturalnych ruchów całych kończyn dolnych. Wykorzystanie tego wzorca jest zarazem przykładem zastosowania trójpłaszczyznowej czynnościowej manualnej terapii stopy opartej na założeniach neurofizjologicznych.

Bibliografia: 

1) Waclawek, Paulina; Drzal-Grabiec, Justyna; Truszczynska, Aleksandra. Rozwój stóp dzieci w wieku przedszkolnym/ The development of children's feet in preschool age Postepy Rehabilitacji; Poznan Tom 29, Nr/wydanie 1,  (2015): 13-20. DOI:10.1515/rehab-2015-0015

2) Barbara Zukunft-Huber Trójpłaszczyznowa manualna terapia stopy, wydawnictwo EDRA wydanie 3, ISBN 978-83-65373-48-9